"Ille, qui cadit pro libertate, moritur numquam"

Hodie in Bulgaria celebratur memoria Christi Botevi (1847-1876), magni poetae et rebellatoris pro libertate populi Bulgari, sed etiam omnium, qui umquam ceciderunt in pugnis contra aggresores et oppugnatores Bulgariae. Nam Christus Botev mense Maio a. 1876, dum in Bulgaria maxima et cruentissima rebellatio contra Turcos agebatur, navem Austriacum cui nomen "Radetzky" una cum centum iuvenibus maxime libertatis cupientibus in fluvio Danubii cepit et ad urbem Bulgaricam Kozloduy descendit, unde maximis pugnis cum Turcis commissis die secundo mensis Iunii in Haemimonto occisus est. Nihil opportunius huic diei quam ut afferamus eius notissimum carmen, in thesauro poetico totius mundi iam antea adeptum.

Chadzhi Demetrius

VIVIT IS, VIVIT! Illic in Haemo

Iacet et gemit, plenus vigore,

Heros defixus, - circum est nemo -,

Heros in punctis atque cruore.

Hic est ballista humi proiecta,

Inibi fulget ensis perfractus,

Vultus nigrantur, manu porrecta

Devovet mundum heros subactus.

Iacet et fremit. Supra in caelo

Sistens sol montem torret irate.

Canunt messores arvo in bello,

Emicat cruor, fluit ingrate,

Nunc est iam messis! Carmina, servae,

Maesta cantate! Sol, calefacta

Hanc regionem! Silens, cor, ferve!

Perit vir, iam est alea iacta.

Ille, qui cadit pro libertate,

Moritur numquam: caelum et terra,

Omnis natura, ver cum aestate

Eum deplorant, etiam fera.

Aquila servat eum sub alis,

Vulnera lupus lambit clementer,

Falco pro fratre, volans sodalis,

Eum procurat hic vehementer.

Advenit vesper, splendet et luna,

Totum stellatur caelum, per chorum

Silvae cum ventis strepitant una,

Haemus iam cantat spes armatorum.

Nymphae tum quoque, albae ceu rosae,

Gramen incedunt attrepidate,

Hymnum cantantes, mirae, formosae,

Prope ad virum sidunt placate.

Vulnera illa ligat ei herba,

Ista aspergit aqua iucunda.

Haec osculatur dulce superba,

Tenere spectans perridibunda.

“Ubi Caradzha, inquit, est, soror,

Ubi sunt mei socii fidi?

Hic periturus nihil iam moror,

Rapiat sors me, mortem iam vidi!”

Plaudentesque heroi nantes

Canunt sub divo, vir dum valescit,

Quaerunt Caradzham, canunt volantes

Atque triumphant, quoad albescit...

Ecce diluxit! Lupus in Haemo

Heroa lambit, cruor ingrate

Fluit et fluit, - circum est nemo -,

Sistens sol montem torret irate.

(In linguam Latinam convertit Crumus Dimitrov, ca. a. 1922)